Việt Nam có 54 dân tộc anh em khác nhau, mỗi dân tộc lại mang trong mình những nét văn hóa đặc trưng vô cùng riêng biệt và độc đáo. Dân tộc Cơ Tu là một trong số các dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Người Cơ Tu tập trung sinh sống chủ yếu ở các tỉnh Quảng Nam và Thừa Thiên Huế. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu và khám phá về trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống thông qua bài viết này để hiểu hơn về văn hóa của người dân tộc Cơ Tu.
Giới thiệu về dân tộc Cơ Tu
Người dân tộc Cơ Tu thuộc nhóm dân tộc thiểu số cư trú lâu đời ở khu vực Trường Sơn – Tây Nguyên. Hoạt động chính của người dân Cơ Tu là làm nương, rẫy. Người dân Cơ Tu thường nuôi trâu, lợn, bò, gà… để làm thực phẩm phục vụ cho cuộc sống hàng ngày. Đa phần các khu vực sinh sống giáp biên giới Việt – Lào nên văn hóa của người Cơ Tu cũng có nét giao thoa văn hóa Việt Nam truyền thống và văn hóa Lào.
Người dân Cơ Tu Có quan hệ cộng đồng vô cùng chặt chẽ. Làng Cơ Tu là một đơn vị dân cư trên một khu vực nhất định và riêng biệt. Mỗi làng sẽ tự quản và có những tập tục truyền thống riêng. Đứng đầu làng là già làng, già làng rất được người dân Cơ Tu tôn trọng.
Văn hóa truyền thống của người Cơ Tu rất độc đáo
Người Cơ Tu sống trong các căn nhà sàn có thiết kế vô cùng đặc trưng với phần mái được uốn cong ở hai bên, tựa dáng mai rùa. Toàn bộ các ngôi nhà ở trong một làng sẽ được xây dựng thành một vòng tròn và quây quanh một khoảng trống ở giữa. Mỗi làng của người Cơ Tu cũng sẽ có một ngôi nhà chung gọi là Gươl. Đây là ngôi nhà cao lớn và đẹp nhất làng, đây cũng là nơi tổ chức hội họp và sinh hoạt cộng đồng của làng.
Trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống
Trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống được phân biệt nam, nữ rất rõ ràng. Nam giới người Cơ Tu thường chỉ cuốn khố và ở trần. Phụ nữ sẽ mặc váy ống, nếu mặc váy dài thì váy sẽ che từ ngực trở xuống, nếu váy ngắn thì phần thân trên người phụ nữ Cơ Tu sẽ mặc áo không ống tay. Vào những ngày lễ lớn người dân Cơ Tu cũng có sự thay đổi về trang phục. Họ sẽ trang bị thêm phần thắt lưng có màu trắng mộc để tạo thêm điểm nhấn. Đc biệt người dân Cơ Tu sẽ sử dụng thêm một tấm vải lớn để choàng lên trên trang phục hằng ngày.
Có thể thấy trang phục truyền thống của người Cơ Tu vẫn còn rất nhiều nét hoang dã nhưng đây cũng là những nét văn hóa riêng, rất độc đáo của người Cơ Tu.
Trong quá khứ người Cơ Tu sử dụng các trang phục làm bằng vỏ cây. Cách làm trang phục từ vỏ cây của người dân Cơ Tu cũng rất cầu kỳ và đặc biệt. Họ sẽ rửa sạch, phơi khô lớp vỏ cây mềm mại, sau đó sử dụng một khúc cây được đục lồi lõm để đập lên lớp ngoài của vỏ cây. Khi chỉ còn lại lớp vỏ trong mềm mại họ sẽ ép thẳng, cắt các lỗ rồi khâu lại thành váy hoặc áo. Người Cơ Tu thường sử dụng dây gai để làm chỉ khâu các mảnh vỏ cây. Đây cũng là cách để người dân Cơ Tu làm nên các tấm chăn, chiếu lớn để sử dụng hằng ngày.
Trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống ngày nay
Các trang phục làm từ vỏ cây sẽ giúp người dân Cơ Tu chống lại giá rét và thường được sử dụng trong khi thực hiện các hoạt động như khai phá nương, rẫy hay khi cắt lá lợp nhà… Đặc biệt họ sẽ sử dụng các trang phục làm bằng vỏ cây khi đi săn bắt thú ở rừng sâu.
Khi cuộc sống của người dân Cơ Tu dần phát triển hơn, các buôn làng đã sử dụng cây bông dệt thành vải rồi làm nên các trang phục Cơ Tu như ngày nay.
Ý nghĩa của các họa tiết trên trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống
Trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống có những họa tiết trang trí vô cùng đặc biệt. Các họa tiết này được tạo thành từ các loại hạt cườm đen trên nền vải trắng. Mỗi họa tiết khác nhau đều mang trong mình những ý nghĩa riêng vô cùng tinh tế.
Đa phần các hoa văn trên trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống đều mang đậm bản sắc của văn hóa dân tộc Cơ Tu. Chúng thường là các sự vật quen thuộc thường này hoặc các nét văn hóa trong cuộc sống hằng ngày của người Cơ Tu. Có thể kể tới một số hoa văn tiêu biểu trên trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống như hoa văn bằng cườm Ablơm (có hình hoa tình yêu), hoa văn bằng cườm Atút (có hình chiếc chong chóng), hoa văn bằng cườm hình đàn ông Cơ Tu đang múa điệu tung tung, hoa văn bằng cườm hình thiếu nữ Cơ Tu đang múa điệu dadá hay hoa văn hình lá trầu…..
Dân tộc Cơ Tu là một trong số những dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Văn hóa truyền thống của người Cơ Tu cũng chịu ảnh hưởng của nhiều nền văn hóa khác nhau. Trang phục dân tộc Cơ Tu truyền thống chính là trang phục được dệt bằng vải có nền đen và hoa văn bằng các hạt cườm rất độc đáo.
